با گذشت 56 سال هنوز تعریف جامعی برای صنایع دستی ارائه نشده است - وبلاگ مهیار

به گزارش وبلاگ مهیار، خبرگزاری مهر/ براساس آخرین خبر و گزارش های واصله، با گذشت 56 سال هنوز تعریف جامعی برای صنایع دستی ارائه نشده است.

سالهای سال از زمانی که برای صنایع دستی و هنرهای سنتی تشکیلاتی ایجاد شد میگذرد اما هنوز تعریف دقیقی از این واژه وجود ندارد. در واقع ارائه تعاریف متعدد و متفاوت نشانه ای از این ادعا است.

این تعاریف در گزارشی درباره شرایط صنایع دستی و آسیب شناسی آنکه به وسیله زهرا تقدس نژاد و سعید شفیعا از کارشناسان دفتر مطالعات فرهنگ و آموزش (گروه ورزش، میراث فرهنگی و گردشگری) این مرکز نوشته شده آمده است. در بخشی از این گزارش درباره تغییرات مفاهیم و تعاریف ذکر شده که اولین تعریف در سال 1348 به وسیله شورای صنایع دستی ایران ارائه شده است با این مضمون: صنایع دستی به آن رشته از صنایع اطلاق می گردد که تمام یا قسمتی از مراحل ساخت فرآورده های آن با دست انجام گرفته و در چهارچوب فرهنگ و بینش های فلسفی، ذوق و هنر انسانهای هر منطقه با توجه به میراثهای قومی آنان ساخته و پرداخته می گردد.

آخرین تعریف بین المللی که از صنایع دستی به وسیله کارشناسان بین المللی در سمپوزیم بین المللی یونسکو-ITC مانیل فیلیپین سال 1997 ارائه شد، چنین است: مراد از محصولات صنایع دستی، محصولات ساخته شده صنعتگران است. چه با دست و چه با ابزارهای دستی یا وسایل مکانیکی، البته مشروط بر آنکه با نقش مستقیم کار دستی صنعتگر، بیشترین اهمیت را در ارائه محصول نهایی داشته باشد. این محصولات بدون محدودیت کمی و با استفاده از مواد خام منابع دائمی، زیباشناختی، هنری، ابداعی، فرهنگی، کارکردی سنتی یا سمبلیک داشته و از نقطه نظر دینی یا اجتماعی، دارای ارزشی شناخته شده در بوم خود هستند.

اما آخرین تعریف در سال 1396 در قانون حمایت از هنرمندان، استادکاران و فعالان صنایع دستی مصوب 1396 چنین است که صنایع دستی ایران مجموعه ای از صنایع هنری و دستی است که ضمن رعایت ضوابط شرعی و قانونی با موضوع خلاقیت، ذوق و زیبایی شناسی با بهره گیری از مواد اولیه قابل دسترس فراوری می گردد و فرآیند ساخت و فراوری محصول به صورت فردی یا گروهی، عمدتاً با دست و یا یاری ابزار مورد احتیاج انجام می گیرد.

گروه هنرهای سنتی فرهنگستان هنر جمهوری اسلامی ایران، در سال 1382 واژه هنرهای صناعی را گویاتر و کامل تر از واژه صنایع دستی دانست و هنرهای صناعی را به عنوان زیر مجموعه مهمی از هنرهای سنتی تعریف نموده است.

طبق تعریف فرهنگستان هنر، هنرهای سنتی با منشأ گرفتن از مبدأ واحد، محمل سیر و سلوکی فردی است که به وسیله دریافت شهودی بر مبنای آدابی معنوی و به شیوه استاد شاگردی انتقال می یابد و صورتی از تجلیات گوناگون زیبایی حقیقی را متناسب با شرایط زمانی و مکانی در اثر هنری فراهم می سازد. در حالی که صنایع دستی (هنرهای صناعی) بخشی از هنرهای سنتی است که با بهره گیری از فنون و مهارتهای متناسب و با قابلیت تکثیر غیر ماشینی در متن زندگی فردی و جمعی عرضه می گردد.

جای توجه دارد که مطابق آئین نامه داخلی و ضوابط اجرایی شورای ارزیابی هنرمندان کشور، گروه هنرهای سنتی و صناعی را شامل یازده سرشاخه دانسته که شامل معماری سنتی و تزئینات وابسته به معماری، صحافی سنتی و جلدسازی و کاغذسازی، بافتنی ها و نساجی های سنتی، صنایع و آرایه های فلزی، چوبی، سنگی، شیشه ای، چاپ های سنتی، سفالگری، کاشی و سرامیک سازی، نگارگری و سازسازی هستند.

البته وقتی از هنرهای سنتی و صنایع دستی صحبت می گردد، بخشی از رشته های هنرهای سنتی جز صنایع دستی به حساب نمی آیند مانند: خوشنویسی، نگارگری، موسیقی و نمایش های آئینی. بعلاوه گفتنی است ماهیت هنرهای سنتی حفظ، احیا و اشاعه است و همچون گلخانه عمل می نماید هنرهای هر منطقه شناسایی و اگر در خطر باشند یا به دست فراموشی سپرده شده باشند، به وسیله کارشناسان تحقیق و آنالیز بر روی آن شروع شده، نمونه ها جمع آوری، با مهندسی معکوس دانش و فنون شناسایی و احیا و از آن محافظت می گردد تا به مرحله تکثیر برسد.

از آنجا که ماهیت صنایع دستی تکرار است با تکرار، تکثیر و کاربرد معرفی می گردد. از نظر وجوه فعالیت نیز جایگاه هر دو حوزه معین و دارای اهمیت بسزایی است.