سرگردانی معتادان در محله ها - وبلاگ مهیار

به گزارش وبلاگ مهیار، معتادان در کوچه ها و خیابان های شهر سرگردانند. بحرانی در حال رخ دادن است که مسلماً بعد از کنترل ویروس ناخوانده کرونا پایتخت را درگیر خواهد نمود. هر سال با شروع ماه اسفند و شروع طرح جمع آوری معتادان متجاهر و کارتن خواب ها از شهر ساماندهی معتادان و بی خانمان های کارتن خواب سر و شکلی به خود می گرفت.

وبلاگ مهیار- سمیرا باباجانپور : هرچند این طرح همواره با انتقادهای بی شمار از سوی کارشناسان آسیب های اجتماعی و به خصوص فعالان حوزه کاهش آسیب اعتیاد روبه رو بود ولی به طور موقت تکلیف شهر را با معتادان بی خانمان تعیین می کرد. اما شیوع ویروس کرونا با برهم زدن همه تعاملات مالی، سیاسی، بهداشتی و اجتماعی این موضوع را هم تحت الشعاع قرار داد.

این روزها فیلمی در فضای مجازی از حضور معتادان متجاهر در محدوده تهرانسر و شهرک استقلال در منطقه 21 دست به دست می گردد که نشان می دهد این بی خانمانی نگرانی زیادی برای اهالی این محله ها ایجاد نموده است. این شرایط نه تنها در منطقه 21 بلکه در پهنه غربی پایتخت با وجود پاتوق معروفی همچون دره فرحزاد، باغ ها و حاشیه روددره کن و منطقه ای با بافت فرسوده ای مثل منطقه 9 که با وجود ترمینال غرب همواره بستری برای انواع آسیب های اجتماعی بوده است وجود دارد. مراکز گذری کاهش آسیب اعتیاد (DIC) و گرمخانه ها روزهای شلوغی را تجربه می نمایند و کمپ های اعتیاد، دیگر معتادی را جذب نمی نمایند. مراکز ماده 16 ترک اعتیاد نیز هنوز تکلیفشان برای جذب معتادان متجاهر و کارتن خواب ها تعیین نیست. در این شرایط معتادان در شرایط نامناسبی قرار دارند که با گذشت هفته ها از شیوع ویروس کرونا هنوز مسئولان نتوانسته اند تصمیمی مناسب و کارآمد در این خصوص بگیرند.

• دردسرهایی که با کرونا بیشتر شد

پراکندگی معتادان رها شده از مراکز ماده 16 و پذیرش نشدن معتادان در کمپ های اعتیاد باعث شده تا حضور آنها در محله ها بیشتر گردد. مسعود رضایی شورایار محله تهرانسرغربی می گوید: گرمخانه منطقه 21 در محدوده شهرک استقلال قرار گرفته است. الان بیش از یک سال است که مرکز گذری کاهش آسیب اعتیاد (DIC) که در محله تهرانسر بود به داخل گرمخانه منتقل شده. به هر حال این روزها رفت وآمد معتادان به این مرکز زیاد شده است و اهالی در خیابان و محله ها با آنها برخورد می نمایند و این خود نگرانی ها را دامن زده است. مسلماً دیدن معتادان در بوستان ها به خصوص خیابان های محدوده گرمخانه دردسر ایجاد نموده است و مسئولان باید به طور جدی این موضوع را پیگیری نمایند.

• شرایط سخت مددکاری معتادان

سری به مرکز گذری کاهش اعتیاد در منطقه 9 می زنیم. مرکزی زیر نظر بهزیستی که مؤسسه چترا آن را مدیریت می نماید. لیدا عباسی مسئول این مرکز از روزهای شلوغی می گوید که شرایط را برای مددکاران این مرکز سخت نموده است. او می گوید: به دلیل شیوع ویروس کرونا مثل گذشته در این مرکز غذای گرم و امکاناتی مثل حمام برای معتادان فراهم نیست. اما به طور شیفتی معتادان به مرکز می آیند و متادون و وسایل بهداشتی شان را دریافت می نمایند. شرایط سخت شده. امکانات کم است. کارکنان مجموعه در شرایطی این خدمات را ارائه می دهند که ریسک ابتلا به بیماری بسیار بالاست. این معتادان با انواع رفتارهای پرخطر و زندگی غیربهداشتی به انواع مختلف ویروس ها و بیماری ها مبتلا هستند. تنهاکاری که می توانیم انجام دهیم ارائه لوازم بهداشتی است. روزهای عادی بیش از 90 مراجعه نماینده داشتیم. این روزها معتادان در شهر پراکنده اند. بیشتر معتادانی که به این مرکز مراجعه می نمایند بی خانمان هستند. سعی می کنیم نکات بهداشتی را به خصوص دررابطه با ویروس کرونا آموزش دهیم ولی متأسفانه می بینیم با کوله ای از زباله در شرایط بسیار غیربهداشتی مراجعه می نمایند. این افراد به این سبک زندگی عادت نموده اند. اگر این شرایط مدیریت نگردد می تواند به افراد سالم آسیب برسد و اپیدمی کرونا را گسترش دهد. عباسی از کمبود امکانات بهداشتی برای مددکاران و کارکنان مرکز گذری کاهش آسیب منطقه 9گله می نماید و می گوید: مؤسسه چترا بسته بهداشتی در اختیارمان قرار گرفته است. اما چون ما روزانه در این مرکز حضورداریم خیلی زود تمام شد. الان خودمان با هزینه شخصی ماسک و مواد ضدعفونی نماینده تهیه می کنیم. ما در موقعیت بسیار پرخطری کار می کنیم که مسئولان باید بیشتر توجه نمایند. مددکاران، پزشکان و کارکنان مراکزی که با معتادان سر و کار دارند کارشان کمتر از پزشکان و پرستارانی نیست که در بیمارستان در خط مقدم مبارزه با کرونا فعالیت می نمایند.

• کرونا و دوباره اعتیاد

شرایط در تنها کمپ اعتیاد بانوان پایتخت که در منطقه 22 قرار گرفته است چندان خوشایند نیست. فاطمه محبعلی که از سال 1391 کمپ بهبود گستران همگام را مخصوص بانوان راه اندازی نموده معتقد است بعد از اتمام بحران کرونا در زمینه مدیریت و کنترل اعتیاد و آسیب های ناشی از آن عقب گرد زیادی را شاهد خواهیم بود. او می گوید: به دستور بهزیستی کمپ های اعتیاد همزمان با شیوع ویروس کرونا دیگر پذیرش ندارند. الان در کمپ ما 30 نفر حضور دارند که در حالت عادی 70 تا 80 نفر بیمار مبتلا به اعتیاد موادمخدر را پذیرش می کردیم. این افرادی هم که ماندند چون اینجا یک اقامتگاه یک تا 3 ماهه است، بعد از این زمان از کمپ خارج می شوند و اگر ساماندهی نشوند دوباره به سمت اعتیاد خواهند رفت.

محبعلی از بازگشت آسیب های رفتاری و اجتماعی معتادان در روزهای کرونایی می گوید: دیگر جلسات NA تعطیل شده است و معتادان نمی توانند در این جلسات خودباوری که نقش مهمی در ترک اعتیاد داشت حضور داشته باشند. دورهمی های بهبود لغو شده است و همه اینها باعث شده تا زمینه برای بازگشت معتاد بهبودیافته به سمت موادمخدر زیاد گردد. این روزها احتمال لغزش کسانی که پاک شده اند بالا رفته است. بیشتراین مصرف نماینده ها جزو طبقه ای هستند که نمی توانند درخانه بمانند. اگر مردم عادی امکان قرنطینه خانگی را برای قطع زنجیره شیوع کرونا دارند اما معتادان نمی توانند این کار را انجام دهند. چون حتماً باید موادشان را تهیه نمایند. آنها به پاتوق هایشان برمی گردند و این موضوع یعنی بعد از بحران کرونا ما درباره معتادان در جایگاهی عقب تر از روزهای قبل از کرونا خواهیم ایستاد.

• حال ناخوش نقطه صفر مرزی

مرز بین مناطق 5 و 2 یا همان دره فرحزاد با همه پاکسازی ها و کنترل ها در شرایط خوبی قرار ندارد. تنها مرکز گذری کاهش آسیب های اعتیاد (DIC) منطقه 5 در دره فرحزاد و 2 گرمخانه این محدوده روزهای شلوغی را پشت سر می گذارد. دکتر حسین رحیم لویی مدیر مرکز که مدیریت مؤسسه طلیعه مهر یزدان را نیز برعهده دارد می گوید: با آغاز ویروس کرونا 2 اتفاق بد افتاد. هر سال اواخر اسفند ماه و ایام نوروز طرح جمع آوری معتادان خیابانی اجرا می شد که متوسط بین 5 تا 6 هزار نفر از معتادان خیابانی و کارتن خواب، جمع آوری و در مراکز ماده 16 نگهداری می شدند. (مراکز ماده 16 مراکزی هستند که افراد کارتن خواب، متکدیان، ولگردان خیابانی و معتادان متجاهر به وسیله تماس تلفنی مردم با مرکز 137 یا با حکم دادستانی در آنها پذیرش می شوند.) متأسفانه شیوع ویروس کرونا این کار را هم به تعویق انداخت. اتفاق دیگر مربوط به همین مراکز ماده 16 نگهداری معتادان است که معتادان دردوره های 3 تا 6 ماهه در این مراکز نگهداری می شدند و باز به دلیل بحران کرونا افرادی که در این مرکز حضور داشتند رها شده و به خیابان و پاتوق هایشان برگشته اند. ما اکنون در دره فرحزاد با تراکم بیماران خیابانی، کارتن خواب و معتادان متجاهر روبه رو هستیم. مراجعه به مرکز DIC زیاد شده است. گرمخانه دره فرحزاد که معمولاً بعد از زمستان و آغاز فصل بهار مراجعه نمایندگانش بسیار کم می شد و کاهش 40 درصدی پیدا می کرد الان آمارمراجعه نمایندگان آن از زمستان هم بیشتر شده است. و می افزاید: این افراد بی خانمان نمی توانند مسائل بهداشتی را رعایت نمایند. از طرفی وسایل پیشگیری از کرونا اصلاً در دسترسشان نیست. ما در مرکز سعی می کنیم این وسایل را در اختیارشان قرار دهیم. اما امکانات بسیار کم است. با اینکه شهرداری تا حدی کمک می نماید وخیران کمک می رسانند ولی کافی نیست. ما انتظار داشتیم مسئولان وزارت بهداشت به مراکز کاهش آسیب اعتیاد بیشتر توجه داشته باشند. انتظار نداریم وسایل بهداشتی را رایگان به ما بدهند. اما حداقل با قیمت دولتی انواع مواد شوینده، ضدعفونی نماینده، دستکش و ماسک در اختیارمان بگذارند که تا الان این گونه نبوده است. در مرکز DIC و گرمخانه فرحزاد 25 نفر در هر شیفت فعالیت می نمایند که با کمبود امکانات روبرو هستند. در این مرکز هر روز علائم بالینی معتادان و مراجعه نمایندگان کنترل می گردد و اگر کوچک ترین نشانه ای داشته باشند به مراکز درمانی منتقل می شوند.

• وقتی صورت مسئله ها پاک می گردد

درست است که تجمع ها و زندگی گروهی در روزهای کرونایی بسیار خطرناک است اما به اعتقاد دکتر رحیم لویی آزاد کردن زندانی ها و از آن طرف رها کردن معتادان مراکز ماده 16 که معتادان متجاهر و کارتن خواب را شامل می گردد در حقیقت پاک کردن صورت مسئله است. او می گوید: هنوز تصمیم اجرایی دقیقی گرفته نشده است. درجلسه ای که کمیته درمان ستاد مبارزه با موادمخدر تشکیل داده قرار شد مراکز قرنطینه اولیه ایجاد گردد و معتادان را در یک دوره 14 روزه نگهداری نمایند، تست کرونا بگیرند وبعد به مراکز ماده 16 انتقال دهند و کسانی را که کرونا دارند به مراکزتعیین شده ببرند. البته اصلاً این کار ساده ای نیست. شما فکر کنید در آن 2 هفته ای که بیماری کرونا نهفته است در این جابجایی و جابه جایی معتادان عوامل نیروی انتظامی، مددکاران و کادر درمانی تا چه اندازه در معرض خطر خواهند بود.

• آمارهای محرمانه دراختیار دانشگاه علوم پزشکی کشور

دانشگاه علوم پزشکی ایران با اجرای طرح متین پاتوق های معتادان درغرب تهران را شناسایی می نماید. دکتر رحیم لویی درباره این طرح می گوید: این طرح از طرف دانشگاه علوم پزشکی به مؤسسه طلیعه مهر یزدان سپرده شد و ما کار را در 2 منطقه 5 و 2 انجام داده ایم. در این طرح همه پاتوق های فعال در این 2 منطقه شناسایی شده. البته این اطلاعات فعلاً محرمانه است و در اختیار دانشگاه قراردارد تا در زمان مناسب با برنامه ریزی های اجرا شده منتشر گردد. براساس این طرح پاتوق فرحزاد و به دنبال آن محدوده کن از مکان های بسیار آسیب خیز معرفی شده. در نتیجه دانشگاه علوم پزشکی ایران در صدد راه اندازی دومین کمپ منطقه 5 در محله کن است.