10 سنت فرهنگی مختص ایرانی ها - وبلاگ مهیار

به گزارش وبلاگ مهیار، سنت فرهنگ ایرانی با توجه به اقوام های مختلفی که در ایران زنندگی می نمایند بسیار متنوع است که بخشی از سنت فرهنگ ایرانی یکپارچه است و در کل کشور دیده می گردد. این سنت ها که سینه به سینه از فرهنگ هزاران سال دور ایرانیان می آید هم چنان پابرجاست. درست است که در تحت تاثیر دهکده دنیای بخشی از فرهنگ های دنیای شکل گرفته است و حضور رسانه در آن مهم ترین نقش را ایفا می نماید اما با وجود همه این تغییرات سنت ها نه فقط در کشور ایران بلکه در دیگر کشورهای دنیا نز هم چنان حفظ شده است.

1-دورهم نشینی و مهمانی

ایران به واسطه تاریخ کهنی که دارد سنت هایش ریشه فرهنگی عمیقی دارند و هر کدام به یک قصه تاریخی می رسند. از قدیم الایام ایرانی اهل بزم و مهمانی بوده اند و از حدود پانصد سال پیش مردان ایرانی در قهوه خانه دور هم جمع می شدند. جالب است بدانید که هر بزرگی زیر توق خود می نشسته است و در آن جا یا به نقل قصه می پرداخته و یا گوش می داده است. از همین رو واژه پاتوق در سنتی فرهنگ ایرانی به وجود آمده است.

پاتوق یعنی محل توق و امروزه هنوز این کلمه در بین جوانان شنیده می گردد که پاتوق شما کجاست؟ اگر چه دیگر خبر از توق نیست ولی از سنت های فرهنگی ایرانی دور همی و مهمانی و جمع شدن دوستان است که در بسیاری از شهرهای ایران دیده می گردد. و بسیاری از جوانان در یک محل خاص یک کافه، یا یک پارک هم چنان پاتوق معین دارند و اوقات خوشی را برای هم میسازند و مکان پاتوق های امروزی از قهوه خانه به کافه های مختلف تغییر نموده است.

2- تعارف کردن

تعارف کردن یک سنت فرهنگ ایرانی است که در بین تمام اقشار جامعه هم چنان پابرجاست. این سنت دیرینه از اخلاق مداری ایرانیان است. شاید هر دنیاگرد که وارد کشور گردد بارها این مورد را در تاکسی، در هنگام حساب کردن غذا در رستوران یا در هنگام خرید در بازار اگر فروشنده و مشتری کمی باهم اشنا باشند را ببیند و این جمله معروفه قابل نداره را بشنود. در ایران بارها فروشنده و خریدار و گاهی دو دوست و فامیل ها در هنگام حساب کردن چیزی به هم هم تعارف می نمایند. فروشنده می گوید قابل ندارد و مشتری می گوید صاحبش لازم دارد؛ این فرهنگ در تمام شهرهای ایران دیده می گردد و یک از سنت هایی ایرانیان است که اخلاق و مرام ایرانی را نشان می دهد.

البته این اخلاق فقط در داد و ستد نیست و در بسیاری از شهرهای ایران هنگامی که سفر می کنید و اگر با اهالی شهر مصاحبه کنید به شما می گویند به خانه ما تشریف بیاورید در خدمت باشیم و یکی دیگر از تعارف های ایرانی است که خصلت مهمان نوازی ایرانیان را نشان میدهد و امروزه زبانزد خاص و عام است.

3-پشت نکردن به دیگران

یکی دیگر از رسم ها مهم ایرانی است که اگر در مهمانی و یا تاکسی و حتی اتوبوس در جایگاه جلو بنشینند از پشت سری خود عذر خواهی می نمایند و می گویند ببخشید پشتم به شما است. در فرهنگ ایرانی اگر به تصاویر خانه های قدیمی و مهمانی های گذشته در نگارگری ها دقت کنید همیشه گرد می نشستند و به یکدیگر پشت نمی کردند. از این رو این آداب قدیمی هم چنان در ایران به جای مانده است و با تغییر روز که تاکسی ها، خودرو ها وارد زندگی ایرانیان شده است جمله ببخشید پشتم به شما است بارها شنیده می گردد و مستمع در پاسخ می گوید گل پشت و رو ندارد. این آداب قدیمی یک سنت فرهنگ ایرانی است که در بین تمام ایرانیان هم چنان وجود دارد.

4- جشن نوروز باستانی و بعضی سنت های آن

بسیاری از سنت های ایرانی که هم چنان به قوت خود به جای مانده ریشه در دل جشن های باستانی ایرانیان دارد. مهم ترین جشن ایرانیان نوروز است که با توجه به نو شدن دقیق زمین و گردش زمین به دور خورشید جشن گرفته می گردد. این جشن به قدری در دنیا مهم است که به عنوان میراث فرهنگی معنوی در لیست دنیای یونسکو به ثبت رسید و امروز حتی با تلیغ ها و تحقیق های فراوان نامش برای بسیاری از مردمان دنیا آشنا است.

جشن باستانی نوروز و سنت های فرهنگی مر مربوط به آن

• خانه تکانی

جشن باستانی نورز سنت های فرهنگ ایرانی مهمی دارد یکی از آن ها خانه تکانی آخر سال است و ایرانیان همگی معتقدند اگر می خواهند پا در سال تازه بگذارند باید تمام خانه و وسایلشان تمییز و آراسته باشد که خانه تکانی می گویند. خانه تکانی سنت فرهنگ ایرانی است که هم مانند نوروز هر ساله از سوی ایرانی ها انجام می گردد.

• خرید های نوروزی

خرید لباس نو و وسایل نو از دیگر رسوم ایرانیان برای این جشن کهن است و حتی اگر وسع اقتصادی آن ها نرسد که یک دست لباس نو بخرند یک قلم وسیله یا لباس نو حتما را خریداری می نمایند و روزها اسفند ماه که هم زمان با ماه مارس می گردد شلوغ ترین روزهای بازار در ایران به شمار میرود.

• کاشتن سبز و چیدن سفره هفت سین

سنت فرهنگ ایرانی بسیار مهم در جشن نوروز چیدن سفره هفت سین است که از قبل سبزه آن را خودشان در گلدان می کارند. البته به خاطر زندگی صنعتی و ماشینی و اداری در بعضی از محله ها سنت فرهنگ سمنوپزی دیده می گردد. سمنو یکی از اقلام مهم سفره هست سین است. امروز بسیاری هم وسایل آن را آماده می خرند ولی در خانه هر ایرانی تا 13 روز حتما سفره کوچک هفت سین دیده می گردد.

5- پنجشنبه آخر سال

درسنت فرهنگ ایرانی رفتن به آرامستان ها در پنج شنبه آخر سال سنت دیرینه ایرانیان است. قابل توجه شما در آیین زردشتی ساسانیان نیز این فرهنگ بود است و بعد از ورود آیین اسلام هم چنان در بین ایرانیان پا برجا مانده است. در آیین زردشتی معتقدند فرد متوفی در زندگی شون حضور دارد و باید روان مرده را شاد نمایند از همین روز در انتها سال به یاد درگذشتگان به فقرا غذا میدهند. این رسم هم چنان بعد از ورود اسلام به جای مانده است و اگر چه رنگ و بوی آیینی اسلامی گرفته است اما برای شادی روح در گذشتگان بسیاری به آرامستان ها می فرایند و به دادن خیرات مشغول هستند. این بخش هم سنت فرهنگ ایرانی مهمی است و اگر چه که سالی یکبار است اما هم چنان از سوی ایرانیان برگزار می گردد.

6-جشن های باستانی

در ایران باستان هفت جشن اصلی بوده است که از جشن های اصلی به جای مانده نوروز است که پیش تر بعضی رسوم آن شرح داده شد. جشن های تیرگان، مهرگان، سپندازمذگان و… امروزه آن چنان انجام نمی گردد اما جشن باستانی چهارشنبه سوری هر ساله در آخرین چهارشنبه سال برگزار می گردد که در گذشته نه چندان دور رسم های قاشق زنی، شال اندازی، فال گوش از رسم های این جشن بزرگ بوده است. امروز به واسطه وسایل آتش زنه ها و ترقه ها رنگ و روی دیگری دارد اما هم چنان بسیاری به برپایی آتش بزرگ را انجام میدهند و شعر سرخی تو از من زردی من از تو خوانده می گردد. این جشن کهن یک سنت فرهنگی ایرانی است که امروزه خودش به تنهایی از جاذبه های سفری نیز به شمار می رود.

7-جشن گرفتن تولد در شب قبل

در سنت فرهنگ ایرانی رسم بر این است که اگر می خواهند جشن تولد کسی را بگیرند این کار را شب تولد وی انجام میدهند. قابل توجه شما اگر به یک آلمانی از قبل تولدش را تبریک بگویید این را نشانه خوبی نمیداند اما در ایران جشن مراسم تولد از یک شب قبل است که برای شخصی گرفته می گردد. این رسوم ها اگر چه بسیار کوچک هستند اما باعث تفاوت های فرهنگی می شوند و همین تفاوت ها باعث سفر رفتن و تجربه کردن عقاید تازه می شوند. جشن گرفتن در شب تولد و گاهی مراسم سالگرد ازدواج، عقد امروزه سنت فرهنگ ایرانی به شمار میرود که ریشه طولانی در تاریخ ندارد. البته نا گفته نماند در گذشته جشن تولد شاهان، ولیعهد ها و نایب السلطنه ها به صورت گسترده در سرزمین ایران برگزار می شده است.

8-اسپند دود کردن

ایرانی اعتقاد خاصی به چشم زخم دارند و برای دور کردن انرژی منفی در شب های چهارشنبه یا شب های آدینه اسفند دود می نمایند تا برطرف بلا از عزیزانشان گردد. در موقع عروسی ها و عقد ها اسفند نقش مهمی را ایفا می نماید و معمولا داماد و عروس میزان اسفند بر بالای سر همدیگر به نوبت می چرخانند و در اسفند دان می ریزند. اگر در فرهنگ هندی عود روشن کردن از سنت های فرهنگی مهم است در ایران اسفند دود کردن یک سنت فرهنگی ایرانی است و هم چنان انجام می گردد.

9-بشکن زدن و کل کشیدن در جشن

یکی از سنت های فرهنگی ایرانیان جدا از پایکوبی و پایکوبی در جشن ها بشکن زدن است. این مهارتی است که ایرانیان از کودکی می آموزند و انواع مختلفی دارد. یادتان باشد به ضربی که با صدای دستان فراوری گردد بشکن گفته می گردد. در جشن های عروسی زنان ایرانی کِل می کشند که مهارت بالایی می خواهد و هنگام ورود عروس به خانه بخت، تالار عروسی، رفتن از خانه پدری این صدای شادی را از بانوان ایرانی می شنوید. کِل کشیدن را فقط زنان انجام میدهند. بشکن زدن و کِل کشیدن مختص ایرانیان است و سنت فرهنگ ایرانی به شمار می رود که هم چنان به وسیله ایرانیان اجرا می گردد.

10-سور دادن

ایرانیان از گذشته برای ازدواج، بچه دار شدن، کار پیدا کردن، خانه خریدن و.. . سور می دهند. این سور گاهی یک جعبه شیرینی است و گاهی هم بزرگ تر است و تبدیل به یک مهمانی مجلل می گردد . این سنت فرهنگ ایرانی ریشه در دل باستان دارد و هم چنان انجام می گردد که به آن سور دادن یا شیرینی دادن گفته می گردد.

نتیجه گیری

یادتان باشد این رسوم ها و سنت های قدیمی بخش کوچک از سنت های ایرانیان است. اگر دوست دارید سنت های فرهنگی بیشتری را بخوانید می توانید کتاب های مردم شناسی جامعه تهران قدیم، سی گفتار درباره فرهنگ، مردم شناسی اقوام و ایران را از پژوهشگر گران مایه علی بلوک باشی منابع خوبی است.اگر سنت هایی هم چنان در منطقه خود شما گرفته می گردد و شما از آن تجربه دارید تجربه ارزشمندتان در قسمت نظرات برای وبلاگ مهیار بنویسید تا خوانندگان نیز از آن بهره ببرند.

منبع: theculturetrip.com